Thiết kế hữu cơ là gì?
Fallingwater House được là công trình nổi tiếng của KTS Frank Lloyd Wright. Công trình hài hoà với thiên nhiên nhờ bố cục thiết kế tự nhiên hòa vào dòng thác chảy. Bên trong sàn nhà, tường đá, đồ gỗ tạo cảm giác hoang sơ, là nơi nghỉ dưỡng thực thụ có thể cảm nhận rõ ràng về thiên nhiên. Ảnh: Architectural Digest
Thiết kế hữu cơ đã phát triển mạnh mẽ và trở thành xu hướng chủ đạo trong kiến trúc và thiết kế nội thất hiện đại từ giữa thế kỷ 20, đặc biệt tại Hoa Kỳ trong giai đoạn từ những năm 1940 đến 1960.
KTS Frank Lloyd Wright là người khai sinh ra thuật ngữ "thiết kế hữu cơ" (Organic Design). Phong cách này lấy cảm hứng từ thế giới tự nhiên, kết hợp các yếu tố và nguyên tắc của thiên nhiên vào quá trình sáng tạo và thiết kế.
Triết lý thiết kế này nhằm mục đích mô tả các hình thức, khuôn mẫu và quy trình hữu cơ có trong môi trường tự nhiên để tạo ra các sản phẩm, không gian, hoặc tác phẩm nghệ thuật có tính thẩm mỹ và chức năng cao.
Yếu tố hữu cơ trong thiết kế đảm bảo sự hài hòa giữa môi trường sống và con người, đặc biệt chú trọng vào việc tích hợp kiến trúc vào môi trường tự nhiên một cách mượt mà.
Phong cách thiết kế hữu cơ trong thiết kế nội thất
Trong thiết kế nội thất, yếu tố hữu cơ được thể hiện qua sự mềm mại của các đường nét, các hình khối bất đối xứng, và việc sử dụng các vật liệu dễ tái tạo và tái chế. Đồng thời, yếu tố này còn bao gồm sự sắp xếp và kết hợp hài hòa giữa vị trí, kết cấu, và chất liệu của đồ nội thất với môi trường xung quanh, tạo thành một thể thống nhất.
Mẫu ghế bành “Trứng”, “Thiên nga” và “Kiến” của KTS Arne Jacobsen, một trong những KTS, nhà thiết kế nổi tiếng của Đan Mạch. Ảnh: Design Addict
Điểm nổi bật trong thiết kế nội thất hữu cơ được thể hiện qua các yếu tố sau:
Đường cong: Thay vì tuân theo các khuôn mẫu hình khối chính xác, thiết kế hữu cơ sử dụng đa dạng và phong phú các đường cong tùy theo không gian và mục đích thiết kế.
Chất liệu đa dạng nhưng dễ tìm kiếm: Tính hữu cơ hướng đến sự đơn giản và tự nhiên. Các vật liệu được chọn lựa để thể hiện tính tự nhiên, hòa hợp với thiên nhiên nhất. Trong phong cách này, gỗ - một vật liệu gắn liền với tự nhiên - được sử dụng rất nhiều, đặc biệt là các loại gỗ không qua xử lý, vẫn giữ nguyên vân tự nhiên.
Màu sắc đa dạng: Màu sắc trong thiết kế nội thất hữu cơ cũng được thể hiện phong phú, đúng với tinh thần tự nhiên. Việc lựa chọn và sử dụng màu sắc phụ thuộc vào mục đích và tính cách của người sử dụng.
Đặc trưng của phong cách thiết kế hữu cơ
Thiết kế hữu cơ có những đặc trưng và nguyên tắc riêng. Trong bài tiểu luận năm 1908 có tựa đề “Trong duyên cớ kiến trúc”, cố kiến trúc sư Frank Lloyd Wright đã xác định một số đặc điểm của thiết kế hữu cơ:
-
Đơn giản là nguyên tắc chủ đạo trong thiết kế.
-
Công trình cần thiết kế hài hòa để cân bằng với cảnh quan thiên nhiên.
-
Nội thất cho công trình cần hài hòa với công trình.
-
Màu sắc nên lấy cảm hứng từ thế giới tự nhiên.
-
Vật liệu chú trọng đến tính tự nhiên.
-
Các không gian nên mở ra ngoài thiên nhiên
Theo đó, có 5 đặc trưng để nhận biết công trình hay nội thất theo phong cách thiết kế organic:
- Lấy cảm hứng từ thiên nhiên
Thiết kế lấy cảm hứng từ hang động trong tự nhiên. Ảnh: Danslegris
Đây là yếu tố tiên quyết khi bắt đầu xác định phong cách thiết kế hữu cơ. Thiết kế hữu cơ không chỉ dừng lại ở việc lấy cảm hứng từ thiên nhiên mà còn thể hiện triết lý đề cao sự đơn giản và sự thống nhất với môi trường.
Phương pháp thiết kế này nhằm tạo ra sản phẩm hòa hợp với tự nhiên, thúc đẩy cảm giác cân bằng và kết nối. Đồng thời, nó liên quan đến việc biến đổi và tạo hình vật liệu một cách có chủ ý để hài hòa với hình dáng con người.
Ví dụ, các thiết kế như ghế, sofa, và bàn không chỉ là những vật dụng chức năng mà còn mang tính thẩm mỹ, mở rộng trải nghiệm của con người, mang lại sự thoải mái phù hợp với những đường nét của cơ thể.
Mẫu ghế Go Chair được thiết kế bởi Ross Lovegrove được lấy cảm hứng từ logic và vẻ đẹp của thiên nhiên, cụ thể là đường cong từ hộp sọ gấu. Vật liệu sử dụng hoàn toàn bằng magie. Ảnh: Bernhardt Design
Mẫu ghế Verner Pantone Lovegrove thể hiện đường cong mềm mại từ thiên nhiên với màu sắc nổi bật. Vật liệu sử dụng nhựa từ một khuôn đúc duy nhất. Ảnh: Hivemodern
- Hình dạng tự nhiên, bất đối xứng
Thoát khỏi những đường nét cứng nhắc của thiết kế truyền thống, thiết kế hữu cơ tránh xa các cấu trúc nặng nề và thiên về các công trình truyền tải cảm giác linh hoạt và tự do. Tính linh hoạt và tự do này đã được khắc sâu vào DNA của thiết kế hữu cơ.
Thiết kế hữu cơ ưu tiên những đường nét mềm mại và hình dạng tròn trịa để truyền tải sự uyển chuyển và mềm mại của thiên nhiên, tạo ra cảm giác liên tục và trôi chảy khi nhìn vào sản phẩm.
Tòa nhà UNIC (Paris, Pháp) thể hiện đường nét mềm mại, bất đối xứng, ấn tượng so với các các tòa nhà xung quanh. Ảnh: Archdaily
Hình khối uyển chuyển, đặc trưng bởi những đường cong duyên dáng và nét nhẹ nhàng, góp phần tạo nên thẩm mỹ phản ánh vẻ đẹp của thế giới hữu cơ. Ngoài ra, cấu trúc bất đối xứng là một tính năng độc đáo khác của thiết kế hữu cơ.
Không giống như các thiết kế truyền thống với tính đối xứng hoàn hảo, thiết kế hữu cơ thể hiện sự phóng khoáng và tự do, tạo ra các bố cục phản ánh sự năng động và phát triển của môi trường, cũng như sự khác lạ trong tự nhiên.
- Vật liệu tự nhiên
Trong thiết kế theo phong cách hữu cơ, bản chất tự nhiên của vật liệu được đề cao. Điều này có nghĩa là sử dụng các vật liệu tự nhiên nhất có thể. Các vật liệu như gỗ tự nhiên, mây, đay, cỏ, tre... không chỉ mang lại sự ấm áp chân thực mà còn nâng cao trải nghiệm xúc giác, kết nối người dùng với thế giới tự nhiên ở mức độ giác quan.
Vật liệu từ thiên nhiên, nguyên bản càng thể hiện sự gần gũi, bền vững với môi trường. Ảnh: Rethinking The Future
Ngoài ra, tính bền vững là nền tảng của thiết kế hữu cơ, với sự nhấn mạnh vào việc sử dụng vật liệu để giảm tối đa dấu chân carbon, thúc đẩy sự cân bằng hài hoà giữa con người và tự nhiên.
- Tính nguyên bản
Bằng cách loại bỏ những chi tiết trang trí không cần thiết, thiết kế hữu cơ tôn vinh vẻ đẹp tự nhiên của vật liệu và hình thức, đặt chúng vào trung tâm của sự sáng tạo. Phương pháp này tôn trọng chất lượng và bản chất của vật liệu, thể hiện cấu trúc và đặc tính một cách chân thực mà không cần đến bất kỳ yếu tố trang trí nào.
- Mở không gian với thiên nhiên
Các không gian trong ngôi nhà đều có tầm nhìn hướng ra ngoài thiên nhiên. Ảnh: Building Design + Construction
Thiết kế hữu cơ tập trung vào tự nhiên, vì thế việc sử dụng các khoảng mở để kết nối với thiên nhiên là một trong những yếu tố quan trọng. Các ngôi nhà theo phong cách hữu cơ thường có mặt bằng mở và không gian sống bên trong luôn liên kết với thiên nhiên, giúp tăng cường cảm giác tự do và thoải mái.